متانول( CH۳OH) که به متیل الکل،کاربینول ،الکل متیلیک و الکل چوب هم معروف است یک نوع الکل است که به صورت مایعی بی رنگ و فرار یافت می شود. متانول بسیار قابل اشتعال بوده و از سوختن آن آب و کربن دی اکسید تولید می شود. این الکل در صنایعی مانند کشاورزی، داروسازی، نساجی، چاپ و.. کاربردهای فراوانی دارد. از کاربردهای آن در صنعت می توان به موارد زیر اشاره کرد:
• تولید پلاستیک، رنگ، انواع رزین ها، مواد منفجره و..
• به عنوان ضد یخ و حلال صنعتی
• سوخت موتورهای احتراق داخلی
• جایگزین مشتقات نفت خام
• تولید استیک اسید
اما سوالی که در مواجهه با انواع الکل ها پیش می آید این است که آیا می توان آنها را به صورت خوراکی مصرف کرد؟
در این مقاله قصد داریم به پاسخ این سوال بپردازیم.
متانول نه تنها ماده ای خوراکی نیست بلکه باید مراقب بود که ازطریق تماس با پوست و یا استنشاق نیز جذب بدن نشود. متانول الکلی بسیار سمی است که درصورت جذب در بدن عوارض غیر قابل جبرانی به بار می آورد. این الکل پس از جذب، در آب بدن حل شده و پخش می شود.
متانول به قلب، کلیه و کبد آسیب رسانده و باعث مشکلاتی در عملکرد آنها می شود. اما شاید معروف ترین عارضه مصرف آن از دست دادن بینایی باشد. متانول با آسیب به عصب چشم می تواند باعث تاری دید، دید تونلی، نابینایی موقتی و یا حتی دائمی شود. مصرف تنها ۱۰ میلی لیتر متانول برای تخریب عصب بینایی و کور شدن کافی است. البته متانول به تنهایی باعث نابینایی نمی شود بلکه متابولیزآن که اسید فرمیک نام دارد، باعث آسیب به عصب چشم و کوری می شود.
از دیگر عوارض ناشی از مصرف آن می توان به آسیب دستگاه عصبی و مغزی اشاره کرد. در دوزهای بالای مصرفی باعث از دست دادن هوشیاری و سرانجام مرگ فرد می شود. دوزمصرفی که باعث مرگ می شود متغیر بوده و برای هر فردی متفاوت است ، ممکن است یک نفر با خوردن شش میلی لیتر از آن جان خود را از دست بدهد و یک نفر دیگر با خوردن ده برابر آن نیز زنده بماند. اما دوز کشندگی متانول به طور متوسط ۱۰۰ میلی لیتر درنظر گرفته شده است.
مصرف متانول می تواند از روی ناآگاهی و یا عمدی باشد اما شایع ترین علت مصرف آن به صورت خوراکی در کشور به استفاده از مشروبات الکلی دست ساز مانند آب جو ،شراب و .. که به طور غیرقانونی تولید می‌شوند برمی‌گردد. این تولید کنندگان برای سود خود متانول را که ارزان و قابل دسترس است به عنوان ماده ایی تقلبی به این مشروبات الکلی اضافه کرده و در نتیجه این مشروبات الکلی آلوده به متانول بوده و باعث مسمومیت افراد می شود. از این جهت که مصرف متانول باعث علائم ناشی از خوردن مسکرات مانند مستی نمی شود اگرفرد بعد از خوردن این مشروبات الکلی علائمی در او ظاهر نشد و نشانه های مسمومیت مانند سردرد، تهوع، سرگیجه در او نمایان شد باید سریعا به پزشک مراجعه کرده تا از عوارض آن جلوگیری کند.
ویروس کوید ۱۹ مصرف خوراکی متانول در کشور به سبب ناآگاهی مردم افزایش یافت که متاسفانه باعث مسمومیت و یا مرگ این افراد شد. متانول نسبت به اتانول خاصیت ضدعفونی کنندگی بسیار کمی دارد و نباید از آن برای ضدعفونی کردن دست ها ویا سطوح استفاده شود. همچنین خوردن آن تاثیری برنابودی و یا پیشگیری از ویروس کرونا ندارد و تنها باعث مسمومیت فرد می شود. از نشانه های اصلی مسمومیت با این الکل می‌توان به سردرد ،سرگیجه، استفراغ، شکم‌درد و تشنج اشاره کرد. در صورت مشاهده این علائم اولیه فرد باید سریعا به بیمارستان مراجعه کرده و درمان را آغاز کند. نشانه های اصلی مسمومیت ممکن است تا ۲۴ ساعت بعد خود را نشان دهد، در این شرایط امکان دارد درمان اثر بخش نباشد. مسمومیت با متانول از مواردی است که در صورت تشخیص و درمان به موقع می توان عوارض ناشی از آن مانند کوری و مرگ را کاهش داد.
متانول الکلی سمی و غیر خوراکی است که بیشتر در تولید مواد شیمیایی از آن استفاده می شود. متانول علاوه بر نوشیدن می تواند از راه تنفس و پوست نیز جذب بدن شود، در نتیجه هنگام استفاده از این الکل باید از دستکش و ماسک استفاده کرد . متانول برخلاف اتانول که الکلی طبی است خاصیت ضدعفونی کنندگی ندارد و کاربرد آن در صنعت است.
متانول پس از جذب در بدن باعث نارسایی کلیوی، آسیب های کبدی و اختلالات قلبی و دستگاه گردش خون می‌شود. همچنین اسید فرمیک ناشی از متابولیز آن با آسیب زدن به عصب چشم می تواند باعث کوری دائمی بشود . دوزهای بالاتر مصرف الکل نیزمنجر به مرگ فرد می شود . با توجه به عوارض خطرناک و گاهی برگشت ناپذیر مصرف متانول، فرد مسموم باید سریعا به پزشک مراجعه کرده تا درمان بتواند موثر واقع شود.
