اغلب در زندگی، با کلمه "استاندارد" مواجه می شویم. چه استاندارد خدمات اتوبوسرانی و چه رفتاری و یا آموزشی، ما از این اصطلاح در زندگی روزمره خود به طور معمول استفاده می کنیم؛ پس چرا نسبت به استاندارد حساس هستیم؟ آیا استاندارد در همه زمینه های زندگی ما امری ضروری است؟ اگر پاسخ مثبت است، پس آیا نباید در آزمایشگاه ها نیز از استاندارد پیروی کرد؟ اگر این چنین است، چگونه میتوان استاندارد را در آزمایشگاه تهیه کرد.
در آنالیز دارویی، کلمه استاندارد به معنای ماده مورد نظر با غلظت شناخته شده است. این غلظت یا استاندارد را می توان با اعداد مشخص با واحدهای مناسب نشان داد.
کاربردهای استاندارد
به عنوان مرجعی که با استفاده از آن می توان غلظت ناشناخته محلول را تعیین کرد.
استانداردسازی محلول های حجمی
تهیه استاندارد ثانویه
کالیبره کردن یک ابزار
در این مقاله تلاش داریم تا در مورد اینکه چرا نیترات نقره استاندارد ثانویه است با شما صحبت کنیم.
در تیترومتری حجمی از یک محلول استاندارد استفاده می شود که غلظت آن با دقت زیادی اندازه گیری شده است و با ماده مورد تجزیه به طور استوکیومتری واکنش نشان می دهد. محلول های استاندارد یا به عنوان استانداردهای اولیه یا استانداردهای ثانویه شناخته می شوند. استانداردهای اولیه را می توان با توزین مستقیم و انحلال در یک حجم اندازه گیری شده شناساگری که با آنالیت واکنش میدهد، تهیه کرد. اما برای تهیه استانداردهای اولیه باید الزامات دقیق زیر را در نظر گرفت:
۱. خلوص بالا؛
۲. پایداری در معرض هوا؛
۳. عدم وجود آب هیدراتاسیون که ممکن است با تغییر رطوبت و دما تغییر کند؛
۴. به صرفه بودن؛
۵. به راحتی قابل انحلال و تولید محلول های پایدار در حلال مورد نظر؛
۶. جرم مولی بیشتر و نه کمتر.
مواد کمی دارای این ویژگی ها و خصوصیات هستند. کربنات سدیم بی آب، نیترات نقره، فتالات هیدروژن پتاسیم موارد معدودی هستند که این شرایط را دارا می باشند.
معیارهای استفاده از محلول های استاندارد:
یک محلول استاندارد برای اینکه به عنوان یک ابزار اندازه گیری مقدار آنالیت در یک نمونه مفید باشد، باید چهار معیار زیر را داشته باشد:
۱- شناساگر موجود در محلول باید از پایداری کافی برخوردار باشد تا تنها یکبار نیاز باشد غلظت آن تعیین شود. هرگونه انحطاط در قدرت این ماده در اثر واکنش با اجزای آب یا هوا باعث عدم پذیرش شناساگر میشود.
۲. شناساگر موجود در محلول باید سریع با آنالیت واکنش نشان دهد. رویکردهای کند تعادل می توانند باعث قضاوت های غلط درباره کامل بودن واکنش شوند.
۳. واکنش تجزیه و تحلیل باید به طور کامل انجام شود، به گونه ای که توسط یک شاخص مناسب قابل تشخیص باشد.
۴- شناساگر باید با آنالیت به روشی ساده و قابل پیش بینی از نظر استوکیومتری واکنش دهد. هرگونه واکنش جانبی باعث عدم پذیرش شناساگر میشود.
دو محلول استاندارد بسیار مطلوب، محلول های اسید کلریدریک (HCl) و فتالات هیدروژن پتاسیم (KHC۸H۴O۴) هستند. سه مورد دیگر که کمی ناپایدار اما با اقدامات احتیاطی مناسب ثابت کرده اند که محلولهای استاندارد مناسبی هستند عبارتند از تیوسولفات سدیم (Na۲S۲O۳) (حساس به نور و اکسیداسیون باکتریها)، نیترات نقره (AgNO۳) (حساس به نور) و پرمنگنات پتاسیم (KMnO۴) (کاتالیزور اکسیداسیون آب توسط نور، گرما، Mn۲ + و MnO۲).
تعیین غلظت محلول استاندارد:
انتخاب روش مستقیم استانداردسازی محلول، در صورتی که معرف یک استاندارد اولیه با تمام معیارهای توصیف شده در بالا و وزن متناسب با تعداد مول ماده مورد انتظار باشد، یک امر بدیهی است. محلولهای کربنات سدیم و نیترات نقره را می توان با روش مستقیم تهیه کرد.